Gebruik

In het Nederlands bestaan twee soorten zinnen – de hoofdzin (HZ) en de bijzin (BZ). De hoofdzin zegt ons niets over de bijzin terwijl de bijzin ons een extra informatie over de hoofdzin geeft.

Vorm

De bijzin wordt gecombineerd met een of meer hoofdzinnen.

Voorbeeld:

Ik weet. = hoofdzin
↓
Jan weet waar Rotterdam ligt.
… waar Rotterdam ligt = bijzin
Wat weet Jan? Waar Rotterdam ligt. –> Het geeft ons een extra informatie over de hoofdzin (wat Jan weet).

De kenmerken van de bijzin

–> Zij geeft ons een extra informatie over de hoofdzin (het kan altijd een antwoord zijn op de vraag over de hoofdzin).

–> Zij heeft eigen subject en verbum finitum.

–> De volgorde is anders dan die van de hoofdzin.

–> De bijzin begint met een verbindingswoord.

Het verbindingswoord

Het onderschikkendvoegwoord

omdat, dat, hoewel, als, of, …
Laat me weten als je thuis bent.
HZ BZ

Het vragend voornaamwoord

wat, wie, …
Ik weet niet wat ik moet doen.
HZ BZ

Het vragend bijwoord

waar, hoe, wanneer, …
Weet u waar het station is?
HZ BZ

Het betrekkelijk bijwoord

waar, hoe, wanneer, …
Dat is de winkel waar ik de jas gekocht heb.
HZ BZ

Het betrekkelijk voornaamwoord

die, dat, ..

Het boek dat ik nu lees,  is heel spannend.
HZ deel 1 bijzin HZ deel2

Het voornaamwoordelijk bijwoord

waarmee, waarvoor, waaraan, …
De kaart waarmee u wilt betalen, is helaas niet geldig.
HZ deel1 bijzin HZ deel 2 D

De volgorde van de bijzin

Combinaties met de hoofdzin

HZ + BZ
Ik blijf thuis omdat ik me niet goed voel.
–> geen komma

verbindingswoord	subject	rest	verbum	prepositie gedeelte
… omdat	ik	blij	ben	met dit nieuws.
… die	zij	gisteren	heeft gekregen	van haar collega’s.
… waar	mijn zus	heel lang	heeft gewoond	met haar man.

BZ + HZ
Omdat ik me niet goed voel, blijf ik thuis.
–> komma
–> ! de volgorde van de HZ verandert ook–> de zin begint niet met subject maar met verbum –>blijf ik thuis

HZ deel1 + BZ + HZ deel2
De jurk die je mooi vond, is uitverkocht.
HZ deel1 BZ HZ deel2
–> komma tussen de BZ en HZ deel 2